قبل از مطالعه جهت پیش نیاز خواهشمندم مقاله
مطالعه بفرمایید
=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
بوکو حرام
«جماعة أهل السنة للدعوة والجهاد»
در اواسط دهه‌ی 90 میلادی گروهی از جوانان مسلمان نیجریه عضو گروهی به نام «الشباب» بودند که رهبری آن برعهده‌ی ملام لاوال بود. اعضای این گروه به مطالعات دینی می‌پرداختند. پس از لاوال رهبری گروه به محمد یوسف رسید که جوانی تأثیرگذار بود. با رهبری محمد یوسف گروه الشباب به‌تدریج از یک حلقه‌ی مطالعاتی به یک گروه بانفوذ سیاسی تبدیل شد. در سال 2002، محمد یوسف در شهر مایدوگوری مجموعه‌ای دینی را پایه گذاشت که مبنای تشکیل گروه بوکوحرام بود. بسیاری از خانواده‌های تهیدست در نیجریه فرزندان خود را به این مجموعه می‌فرستادند تا از تحصیل رایگان بهره‌مند شوند. این مجموعه کودکان و نوجوانان را به‌گونه‌ای تربیت می‌کرد تا برای جهاد و جنگ آماده شوند.
گروه تروریستی بوکو حرام در کشور نیجریه تاسیس شده و در این کشور فعالیت می‌کند. این گروه، طی دهۀ اخیر، به سبب عملیات متعدد در شهرهای مختلف نیجریه هراس و بحران را برای ساکنین این کشور به وجود آورده و صدها نفر از مردم این کشور را، به بهانه‌ی اسلامگرایی و مبارزه با فرهنگ غربی، قربانی اقدامات تروریستی خویش کرده است. در این نوشته یادداشت، پیدایش و حیات تشکیلات بوکو حرام به‌طور خلاصه بررسی شده است. البته، پیش از آن ضروری است جهت آشنایی با کشور نیجریه پایگاه این گروه به اوضاع اجتماعی و سیاسی این کشور اشاره‌ای شود.
کشور نیجریه
نیجریه ( Nigeria، تلفظ: نایـْجــِریا) یا به‌طور رسمی جمهوری فدرال نیجریه کشوری است در غرب آفریقا. نام این کشور از نام رودخانه نیجر گرفته شده‌است. پایتخت آن آبوجا و بزرگ‌ترین شهر آن لاگوس است. نیجریه پرجمعیت‌ترین کشور در آفریقا ( 148 میلیون نفر) و هفتمین کشور پرجمعیت جهان است. زبان رسمی این کشور انگلیسی است.
واحد پول این کشور «نایرا» است و نیمی از مردم آن، که در شمال کشور زندگی می‌کنند، مسلمان و نیمی دیگر در جنوب، مسیحی هستند. نیجریه از نظر منابع نفتی دهمین کشور دنیا و در میان صادرکنندگان نفت هشتمین کشور است. نیجریه در سال ۱۹۶۰ از زیر استعمار بریتانیا بیرون آمد و مستقل شد. رئیس جمهوری نیجریه هم رئیس حکومت است، هم رئیس دولت. رئیس جمهوری با رای مردم برای دوره‌ای چهار‌ساله انتخاب می‌شود که قابل تمدید برای دوره‌ی دوم نیز هست. نظام قانون‌گذاری این کشور از دو مجلس تشکیل شده‌است: شورای ملی با ۱۰۹ کرسی که با رأی مردم برای دوره‌ای چهار ساله انتخاب می‌شوند و مجلس دیگر این کشور خانه‌ی نمایندگان است که ۳۶۰ کرسی دارد و نمایندگانش را مردم برای دوره‌ای چهار ساله انتخاب می‌کنند. سن قانونی در این کشور ۱۸ سال است. قوانین شریعت اسلامی از سال ۲۰۰۰ میلادی در شمال نیجریه اجرا می‌شود، ولی برخی از شورشیان خواهان اجرای قوانین اسلامی در سراسر نیجریه هستند.
پیدایش بوکو حرام
بوکو حرام در زبان «هاوسا» ـ‌که زبان رایج در شمال نیجریه است‌ـ به معنای «حرام بودن تحصیلات غربی» است. نام رسمی این گروه به عربی «جماعة أهل السنة للدعوة والجهاد» است. بوکو حرام گروهی مسلح و تندرو اسلامی در کشور نیجریه است که خواستار تعطیلی تمامی مدارس نوین و تحمیل قانون شریعت بر تمامی ۳۶ ایالت نیجریه است.
در اواسط دهه‌ی 90 میلادی (دهه‌ی 70 شمسی)، گروهی از جوانان مسلمان نیجریه عضو گروهی به نام «الشباب» بودند که رهبری آن برعهده‌ی ملام لاوال بود. اعضای این گروه تحت رهبری لاوال به مطالعات دینی می‌پرداختند. پس از اینکه لاوال گروه را ترک کرد تا به ادامه تحصیلاتش در حوزه‌ی دین بپردازد، رهبری گروه به محمد یوسف رسید که جوانی تأثیرگذار بود. با رهبری محمد یوسف گروه الشباب به‌تدریج از یک حلقه‌ی مطالعاتی به یک گروه بانفوذ سیاسی تبدیل شد. در سال 2002، محمد یوسف در شهر مایدوگوری، از استان برنو در شمال شرقی نیجریه، مجموعه‌ای دینی را پایه گذاشت که مبنای تشکیل گروه بوکوحرام بود. این مجموعه شامل یک مدرسه و یک مسجد بود و بسیاری از خانواده‌های تهیدست در نیجریه (و حتی کشورهای همجوار) فرزندان خود را به این مجموعه می‌فرستادند تا از تحصیل رایگان بهره‌مند شوند. این مجموعه تحت رهبری محمد یوسف کودکان و نوجوانان را به‌گونه‌ای تربیت می‌کرد تا برای جهاد و جنگ آماده شوند و به این ترتیب، مقاصد سیاسی خود را در این مجموعه تربیتی دنبال می‌کرد. این مجموعه در سال 2004 به کاما، شهری در استان یوبه، نقل مکان کرد. تمرکز اعضای این گروه بیشتر بر ایالتهای شمالی نیجریه از جمله «یوبه»، «کانو»، «باوچی»، «بورنو» و «کادونا» بوده و مرکز تجمع‌های مذهبی پیروان بوکو حرام در مساجد شهرهای مختلف نیجریه از جمله «مایدوگوری»، «کانو» و «سوکوتو» است.
در کاما نیز محمد یوسف پایگاهی به نام «افغانستان» تأسیس کرد و در آن پایگاه بود که بوکوحرام تبدیل به گروهِ نظامی با اهداف سیاسی شد. بوکوحرام، تحت رهبری محمد یوسف، به شدت با شیوه‌ی آموزش و پرورشی که در مدارس نیجریه جریان داشت به مخالفت برخاست. به علاوه، این گروه به‌طور جدی با سیاست‌های دولت نیجریه در اجرای احکام اسلامی مخالفت کرد و در همین راستا، در سال‌های 2004 تا 2009 با پلیس محلی کاما درگیر شد. اما در هفت سال اول تأسیس بوکوحرام، فعالیت‌های آن‌ها به ظاهر به دور از خشونت انجام می‌شد.
در سال 2009، به‌دنبال شدت گرفتن تعداد و محدوده‌ی عملیات‌های تروریستی‌ای که در خاک نیجریه انجام می‌شد و به بوکوحرام نسبت داده می‌شد و نیز، به‌دنبال اطلاع از تجهیز نظامی افراد این گروه، پلیس نیجریه آن‌ها را به‌شدت سرکوب کرد و در نتیجه‌ی این سرکوب‌ها، بسیاری از افراد و سران بوکوحرام کشته شدند. سرانجام، و پس از درگیری‌های چندروزه میان نیروهای پلیس و افراد بوکوحرام محمد یوسف، رهبر گروه، بازداشت و بدون محاکمه قضایی اعدام شد و فیلم اعدام او از تلویزیون نیجریه پخش شد.
بالاگرفتن خشونت بوکو حرام با آغاز رهبری ابوبکر شیکاو
مرگ یوسف بوکوحرام را به گروهی زیرزمینی تبدیل کرد و بسیاری از افراد باقی‌مانده‌ی گروه به نقاط دیگر نیجریه مهاجرت کردند. «ابوبکر شیخو(شیکاو)»، که در زمان حیات محمد یوسف قائم‌مقام وی محسوب می شد، پس از وی رهبر جدید بوکوحرام اعلام شد. البته به‌دلیل فعالیت‌های زیرزمینی گروه، تا مدت‌ها هویت رهبر جدید بوکوحرام مشخص نبود. شیکاو یک افراطی سنگدل بود و توانست یک گروه متلاشی شده را دوباره احیا کند. بوکوحرام احیا شده، تحت رهبری او، یک گروه تروریستی خشونت‌گرا بود که با بوکوحرام محمد یوسف تفاوت‌های زیادی داشت.
از سال 2010، بوکوحرام به رهبری شیکاو عملیات تروریستی خود را علیه دولت و پلیس نیجریه آغاز کرد. آزاد کردن 700 زندانی از زندان شهر مایدوگوری، که بسیاری از زندانیان آن عضو بوکوحرام بودند، و نیز انفجار بمبی در شهر جوس، که بیش از 80 کشته و زخمی بر جای گذاشت، به خوبی تغییر شیوه‌ی بوکوحرام را از زمان رهبری ابوبکر شیخو نشان می‌دهد. این گروه تروریستی عملیات خود را به خارج از قلمرو خود در شمال شرقی نیجریه گسترش داد و در سال 2011 آبوجا، پایتخت نیجریه، را هدف قرار داد. دو بمب، که یکی در مقر اصلی پلیس و دیگری در مقر اصلی سازمان ملل در آبوجا منفجر شد، بوکوحرام را به یکی از خطرناک‌ترین گروه‌های تروریستی در آفریقا بدل کرد. طبق اعلام دیده‌بان حقوق بشر در آفریقا، از سال 2009 تا 2012، بوکوحرام مسوول مرگ بیش از 900 نفر است.
در می 2013 و با شدت و وسعت گرفتن عملیات تروریستی بوکوحرام، دولت نیجریه حالت فوق‌العاده را در سه استان نیجریه اعلام کرد و به نیروهای مسلح نیجریه دستور حمله گسترده به مواضع بوکوحرام را اعلام کرد. به‌رغم اینکه وزارت دفاع نیجریه، چند روز پس از این فرمان، ادعا کرد که مواضع بوکوحرام به‌طور کلی نابود شده است، شیکاو در پیامی ویدئویی از همه مسلمانان جهان دعوت کرد تا به این گروه تروریستی بپیوندند و در جهاد علیه ارتش نیجریه او را یاری کنند. او در آگوست 2013 نیز مورد اصابت گلوله قرار گرفت، اما از آن جان سالم به در برد.
رهبران گروه بوکو حرام همواره به پیوند و همراهی خود با سازمان القاعده اذعان داشته اند. طی ماههای اخیر، رهبر این جریان طی سخنانی گروه داعش را تأیید و حمایت خود را از این گروه اعلام کرده است.
اقدامات تروریستی گروه بوکو حرام
1. حمله های متعدد به پایگاههای پلیس نیجریه و کشتن نیروهای پلیس
2. حمله به کلیساهای نیجریه و کشتار مسیحیان
3. بمبگذاری های متعدد و حملات مسلحانه که تا کنون بیش از هزار کشته در نیجریه بر جای گذاشته است.
4. ربودن افراد بیگناه (اخیراً نیز خبر ربودن بیش از 250 دختر دانش آموز به دست این گروه موجی از نفرت را در جهان درپی داشت.)
5. ترور افراد و نخبگانی که با این گروه مخالفت می‌کنند.
6. به آتش کشیدن مدارس و بازارها
منابع
1. ویکی پدیا
http://fa.wikipedia.org
2. سایت دنیای اقتصاد
http://www.donya-e-eqtesad.com
3. سایت خبر آنلاین
http://www.khabaronline.ir
4. سایت العالم
http://www.alalam.ir
