🔄 مرور مهم‌ترین اتفاقات سال گذشته درباره رسانه‌های اجتماعی
🗒 مرور95
1️⃣ قسمت نخست: ای بی‌وفا تلگرام!
پیشاپیش از طولانی بودن این مطلب عذرخواهی می‌کند و معتقد است به دلیل اهمیت این موضوع، همه بخش‌های ذکر شده حائز اهمیت است.
⚪️ تلگرام، پرکاربرترین و عجیب‌ترین پیام‌رسان برای ایرانی‌هاست. عجیب از این بابت که هنوز کسی مسئولیتش را به عهده نگرفته و نمی‌گیرد.
🔴 ماجرای اول: ستایش قریشی
🔸 نخستین اثر انگشت تلگرام در اردیبهشت ماه و در ماجرای قتل ستایش قریشی، دختر افغانستانی، رقم خورد. برخی از منتقدان دولت بر این باور بودند که رها کردن این پیام‌رسان از سوی دولت در موضوعات اخلاقی، باعث رقم خوردن فاجعه قتل ستایش بوده است.
🔸 با این حال، 20 اردیبهشت، مرتضی یاوری، وکیل ستایش خیلی این موضوع را قبول نداشت و گفت: قطعاً استفاده از کانال‌های مستهجن در تلگرام تاثیرات بسیار زیادی را متوجه موکل کرده است، اما در صحبت‌هایی هم که با وی داشتم، یکسری اتفاقات به وقوع پیوسته در گذشته، زمینه این حادثه را در موکل ایجاد کرده است. موکل در یکسری ارتباطات غیرشرعی تجربیاتی داشته و در واقع به رغم سن پایینش، می‌شود گفت که ذهن موکل نسبت به این موضوعات خالی نبوده است.
🔸 8 خرداد بود که وزیر ارتباطات گفت که «مسئولان تلگرام به دنبال راه‌اندازی ربات‌هایی برای جلوگیری از آپلود فایل‌های مستهجن هستند، علاوه بر این به ایران اعلام کردند که هر کانال مستهجنی که به آنها اعلام کنیم ظرف 6 ساعت مسدود خواهد شد.»
🔸 البته خود تلگرام بارها حساسیتش را نسبت به فعالیت گروه‌های تروریستی اعلام کرده است. مثلاً 7 دی، این شبکه با انتشار اطلاعیه‌ای اعلام کرد که روزانه بیش از ۶۰ کانال مرتبط با داعش را پیش از آن که اقدامی داشته باشند مسدود می‌کند.
🔴 ماجرای دوم: میتینگ دهه هشتادی‌ها
🔸 18 خرداد، نخستین قرار تلگرامی دهه هشتادی‌ها در مقابل مجتمع کوروش واقع در غرب تهران حسابی خبرساز و تحلیل‌آفرین شد. میتینگ تلگرامی دهه هشتادی‌ها به حدود 500 نفر رسید و ترافیک غرب تهران را حسابی مختل کرد.
🔸 اواخر خرداد هم همین اتفاق در مشهد رخ داد که : قاضی حیدری، معاون دادستان مشهد 6 تیر گفت: 2 جوان 19 و 20 ساله که از طریق یک کانال تلگرام در مشهد، افرادی را به تجمع مقابل یک مرکز تجاری دعوت کرده بودند با صدور دستورات ویژه قضایی دستگیر شدند.
🔸 این موضوع سبب شگفتی و منشأ تحلیل جامعه‌شناسان و کارشناسان زیادی شد، تا جایی‌که خبرگزاری بسیج در یک گزارش مدعی شد که وزیر ارتباطات به دلیل این موضوع و رها کردن آسیب‌های تلگرام، باید تحت پیگرد قانونی قرار بگیرد.
🔴 ماجرای سوم: لو رفتن سئوالات امتحانات نهایی در تلگرام
🔸 اتفاق تلگرامی بعدی، لو رفتن سئوالات نهایی جغرافیای دبیرستانی‌ها در تلگرام بود. گرچه ابتدا موضوع توسط آموزش و پرورش تکذیب شد، اما 17 خرداد بود که محمد فاضل، مدیر کل وزارتی آموزش و پرورش، ضمن تأیید این موضوع گفت: سوالات جغرافیا زمانی در فضای مجازی منتشر شده که بچه‌ها به آن دسترسی نداشتند؛ یعنی در زمان انتشار سوالات دانش‌آموزان در مدرسه بودند و امکان دسترسی به سوالات وجود نداشته است.
🔸 موحد، رئیس مرکز حراست وزارت آموزش و پرورش هم از شناسایی 10 عامل فروش سؤالات امتحانات نهایی دانش‌آموزان خبر داد و گفت که به‌زودی با این متخلفین برخورد صورت می‌گیرد.
🔴 ماجرای چهارم: تلگرام هک شد؛ نه! هک نشد!
🔸 13 مرداد بود که بنگاه خبری رویترز با انتشار خبری مدعی شد 15 میلیون حساب کاربری ایرانی‌ها در تلگرام هک شده است. تلگرام ابتدا این ادعا را تکذیب کرد، اما پس از آن با انتشار اطلاعیه‌ای، اعلام کرد که «تنها اطلاعات عمومی جمع‌آوری شده و اطلاعات حساب‌های کاربری قابل دسترسی نبوده است. هر شخصی می‌تواند بررسی کند که یک شماره در تلگرام ثبت نام کرده یا خیر.»
🔸 یک روز بعد، پلیس فتا هک تلگرام را تأیید کرد: برای پلیس فتا مسلم بود که این سرویس دهنده دارای یک مشکل امنیتی در تایید پیامکی اعضای جدید خود بود که مجرمین فضای سایبری توانسته بودند با سوءاستفاده از این ضعف امنیتی، از شماره‌هایی که عضو این سرویس دهنده هستند، اطلاع حاصل کنند ولی هیچگونه دسترسی به محتوی چت‌ها نداشته‌اند.
🔸 اما 16 مرداد دکتر سیدابوالحسن فیروزآبادی، رئیس مرکز ملی فضای مجازی کمی متفاوت حرف زد: هک تلگرام صحت نداشت و تا کنون هم این موضوع تایید نشده است ولی نرم افزار تلگرام برای حمله مناسب است.
🔸 البته این نکته را هم باید در نظر گرفت که 4 مرداد، سردار سیدکمال هادیان‌فر، رئیس پلیس فتای ناجا گفته بود که «مردم از تلگرام استفاده نکنند. سرورهایش داخل کشور نیست و از اطلاعات مردم سوء استفاده می‌شود و مدیر تلگرام اراده جدی در برخورد با جرم‌ها را ندارد.»
🔹🔷🔹🔷🔹🔷
2️⃣ قسمت دوم: ماهیِ لیز تلگرام و ماهی‌گیرانِ کارنابلد!
⚪️ انتقال سرورهای تلگرام به ایران، از موضوعاتی بود که از ابتدای سال 95 مطرح شد و کلی از مسئولان را به رام شدن اسب چموش تلگرام دلخوش کرد.
🔸 هشتم خرداد، نخستین حرف انتقال سرورها اعلام شد و در جلسه شورایعالی فضای مجازی به ریاست رییس جمهوری، مقرر شد همه شبکه‌های پیام رسان برخط فعال کشور ظرف یکسال آینده ذخیره سازی داده‌های (دیتا) خود را در داخل کشور انجام دهند. در این جلسه شرکت‌های خارجی پیام رسان فعال در داخل برای ادامه فعالیت خود ملزم خواهند شد تا همه اطلاعات و فعالیت مرتبط با شهروندان ایرانی را به داخل منتقل کنند.
🔸 اما همان روز و پیش از برگزاری جلسه شورا، واعظی، وزیر ارتباطات در پاسخ به این سئوال که موضوع انتقال سرورهای تلگرام به ایران به کجا رسیده است، گفته بود: هیچ گاه درباره انتقال سرور تلگرام به داخل کشور صحبت نکردم، بلکه همیشه اعلام کردم سیاست وزارت ارتباطات اولویت استفاده از شبکه‌های بومی و استفاده صحیح از شبکه‌های خارجی است.
🔸 پس از سکوت چند ماهه، 16 مرداد، ابوالحسن فیروزآبادی، رئیس مرکز ملی فضای مجازی گفت: در پی الزام ایران به ورود سرورهای تلگرام به کشور، این شبکه رسماً برای تحقق این موضوع تمایلش را اعلام کرد.
🔸 اما 25 مرداد، پاول دروف، مدیر تلگرام برای چندمین بار اظهارات مسئولان کشورمان پیرامون تعامل با تلگرام را رد کرد و گفت: نمی‌داند این اخبار از کجا می‌آید!
🔸 با این حال، ششم شهریور، رئیس مرکز ملی فضای مجازی مجدداً تأکید کرد که «قبل از انتخابات سال 96 سرورهای تلگرام را به داخل کشور می‌آوریم.»
🔸 اختلاف نظر در انتقال سرورهای تلگرام، سوم مهر با اظهارات امیر خوراکیان، معاون محتوای مرکز ملی فضای مجازی علنی‌تر شد: نمی‌توانیم به یک پیام رسان خارجی بگوییم حتماً سرورش را به ایران منتقل کند.
🔸 از اوایل مهر تا 9 اسفند، این موضوع دوباره در سکوت فرو رفت. تا اینکه خوراکیان، معاون مرکز ملی فضای مجازی در بیان جزئیات جلسه شورایعالی گفت: وزارت ارتباطات طبق مصوبه اخیر شورا به فعالیت پیام‌رسان‌های داخلی و خارجی مجوز خواهد داد؛ این یک قاعده‌ای است که در کل دنیا نیز رعایت می‌شود و متأسفانه در کشور ما تاکنون رعایت نشده است.
🔸 البته چند روز بعد، رئیس مرکز ملی فضای مجازی در نقض حرف‌های معاونش گفت: ما پیام‌رسانی را ملزم نکرده‌ایم که مجوز دریافت کنند، اما مصوبه کامل آن نیز از صحن شورای عالی بیرون نیامده است و به غیر از دو یا سه بند مابقی تصویب شده است بنابر این پیام‌رسانی را ملزم نخواهیم کرد که مجوز دریافت کند.
🔸 همه این تغییرات در تصمیم‌گیری، کاملاً بیانگر این است که هنوز کسی از مسئولان نمی‌داند دقیقاً باید با تلگرام چه باید کرد؟!
🔹🔷🔹🔷🔹🔷
3️⃣ قسمت سوم: این طرح تزئینی است!
⚪️ پس از عدم موفقیت مسئولان برای کنترل پیام‌رسان تلگرام، طرح «شامد» (مخفف: شناسه الکترونیکی محتوای دیجیتال) برای ثبت و احراز هویت کانال‌های بالای 5 هزار عضو کلید خورد. طرحی که از آن هم تفاسیر مختلفی صورت گرفت.
🔸 در اولین اقدام، 15 آذرماه، محمود واعظی، وزیر ارتباطات اعلام کرد که «در جلسه شورایعالی فضای مجازی پیشنهادی مطرح شد مبنی بر اینکه کسانی که دارای کانال‌های مختلف در شبکه‌های اجتماعی با تعداد اعضای قابل توجه هستند، باید احراز هویت شوند.»
🔸 رئیس پلیس فتا هم با تأیید این مصوبه، گفت که کانال‌های بالای 5 هزار مخاطب، موظف به احراز هویت هستند و وزارت ارشاد مسئولیت این موضوع را به عهده دارد.
🔸 چهارم دی بود که عبدالصمد خرم‌آبادی، معاون قضایی دادستان کل کشور در امور فضای مجازی و دبیر #کارگروه_تعیین_مصادیق محتوای مجرمانه در واکنش به این مصوبه، آن را «کم اهمیت» خواند و گفت: با توجه به اینکه تلگرام از قوانین جمهوری اسلامی ایران تبعیت نمی‌کند اجرای این مصوبه شورا در عمل با مشکل مواجهه خواهد شد.
🔸 اما با اجرای طرح شامد توسط مرکز رسانه‌های دیجیتال وزارت ارشاد، رئیس مرکز ملی فضای مجازی در 18 دی گفت که که تا 2 روز نخست آغاز طرح ثبت کانال‌های تلگرام، بالغ بر 700 کانال دارای بیش از 5 هزار مخاطب در سامانه وزارت ارشاد ثبت شده است.
🔸 دهم بهمن هم مرکز رسانه‌های دیجیتال اعلام کرد که 2 هزار و 500 کانال تلگرام (23 درصد کل کانال‌های بالای 5 هزار عضو) در سامانه احراز هویت کانال‌های تلگرام ثبت‌نام کرده‌اند که این میزان مثبت ارزیابی می‌شود.
🔸 در آخرین آمار هم رئیس پلیس فتا در 10 اسفند عدد احراز هویت 4 هزار کانال را اعلام کرد.
⚪️ ولی تفاسیر متفاوت درباره این طرح هم محل حواشی زیادی بود.
🔸 24 آذر ماه، سیدمرتضی موسویان، رئیس مرکز رسانه‌های دیجیتال اعلام کرد که «چنانچه ادمین‌های آن دسته از کانال‌های تلگرامی که 5 هزار فالوئر و بیشتر، عضو دارند، کانالشان را ثبت نکنند و کد شامد نگیرند، غیرقانونی تلقی خواهند شد.»
🔸 اما 27 دی وزیر ارتباطات این نظر را اصلاح کرد و گفت: درباره طرح شامد، هدف ما این نیست که کانال‌ها مجوز بگیرند. بلکه می‌خواهیم این کانال‌ها با توجه به اینکه نقش رسانه‌ای پیدا کرده‌اند، هویت خودشان را در وزارت ارشاد ثبت کنند.
🔸 11 بهمن هم رئیس مرکز ملی فضای مجازی به این اختلاف دامن زد و گفت: کانال‌هایی که در طرح شامد ثبت نام نکنند، در طول زمان به دلیل اینکه غیر قانونی هستند با معذوریت مواجه خواهند شد.
🔸 البته آخرین و صریح‌ترین حرف را رئیس مرکز رسانه‌های دیجیتال در 15 اسفند زد. موسویان گفت: به رغم اینکه قوانین لازم برای موظف کردن گردانندگان کانال‌ها به احراز هویت وجود دارد، اما دولت تدبیر و امید خواستار این است که این کار به صورت داوطلبانه انجام شود. لذا ما نیز در این خصوص، بیشتر سیاست‌های ایجابی را دنبال می‌کنیم تا سیاست‌های سلبی.
🔸 همین اختلاف نظرها، باعث شد فضای تلگرام بی‌قانون‌تر از آن‌چه که بود بشود و عملاً مسئولان نتوانند هیچ نظارت و قانونی بر این پیام‌رسان محبوب ایرانی‌ها داشته باشند.
=======================
4️⃣ قسمت چهارم: برای فصل کردن آمدند...
⚪️ مسدود کردن حساب‌های کاربری در رسانه‌های اجتماعی مختلف، گاه شیطنت مدیریت آن رسانه است و گاه اشتباه. به همین دلیل لیست کردن همه حساب‌های کاربری بسته شده در یک سال گذشته در همه رسانه‌های اجتماعی، امری است غیر ممکن. از این رو در این قسمت تنها بسته شدن حساب‌های کاربری مهم و تلاش مدیران رسانه‌های اجتماعی برای بستن حساب‌ها ذکر می‌شود و بس!
🔸 در نخستین اقدام، فیسوک هشتم اردیبهشت صفحه شخصی «مهدی المشاط» مدیر دفتر «عبدالملک الحوثی» رهبر جنبش انصارالله در یمن و عضو هیئت ملی مذاکرات کویت را مسدود کرد.
🔸 این شبکه اجتماعی یک هفته پیش از این اتفاق، صفحه «محمد عبدالسلام» رئیس هیئت مذاکره و سخنگوی رسمی انصارالله را هم مسدود کرده بود.
🔸 اما مسدود کردن صفحه منتسب به سردار «قاسم سلیمانی» توسط اینستاگرام، اتفاقی بود که 5 خرداد رخ داد و پس از اعتراض کاربران ایرانی، یک روز بعد این صفحه به حالت عادی و به صورت فعال، بازگشت.
🔸 در این میان، 19 خرداد شاکد، وزیر دادگستری رژیم صهیونیستی اعلام کرد که «به درخواست دولت اسرائیل، 70 درصد عبارت‌هایی که به مرگ، خشونت و قتل علیه ما فرا می‌خواند از شبکه‌های گوگل، فیس‌بوک و توییتر حذف شده است.»
🔸 در ادامه همین توافق، میان رژیم صهیونیستی و گوگل، فیس‌بوک و توییتر، منابع خبری هشتم تیر از تصمیم رژیم صهیونیستی برای وضع قانون جدیدی در فیس‌بوک خبر دادند. این قانون بیان می‌کند انتشار مطالبی از جمله ترغیب به حمله‌های ضد صهیونیستی و توهین به مقام‌های رژیم صهیونیستی جرم محسوب شود و اگر این جرایم اتفاق بیفتد ممکن است فیس‌بوک و گوگل مجبور به پاسخگویی به مقام‌های این رژیم شوند.
🔸 حدود سه ماه از این توافق گذشته بود که 7 مهر، فیس‌بوک حساب 7 روزنامه‌نگار فلسطینی را مسدود کرد و این مسدودسازی، بازتاب‌های گسترده‌ای در سطح رسانه‌های جهانی داشت.
⚪️ ایرانی‌ها چه‌ها بستند؟
🔸 12 خرداد، مرکز بررسی جرایم سازمان یافته سایبری سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، به تعدادی از استودیوهای عکاسی که نقش موثری در چرخه مجرمانه مدلینگ ایفا می‌کنند، تذکر جدی داد و لیست اسامی صفحات اینستاگرامی این مراکز را در سایت گرداب منتشر کرد. این مرکز در این تذکر با یادآوری موارد قانونی، تاکید کرده است که تداوم روند اقدامات این افراد موجب برخورد شدید قانونی خواهد شد.
🔸 این لیست در 23 خرداد تکمیل شد و صفحات مربوط به این آتلیه‌ها در اینستاگرام، که عموماً دارای تصاویر غیراخلاقی و بعضاً بدون اجازه صاحب عکس بودند، بسته شدند.
🔸 در پی انتشار برخی اخبار درباره اسحاق جهانگیری در دو کانال خبری، معاون اول رئیس جمهوری پانزدهم اسفند ماه در نامه‌ای به وزیر اطلاعات دستور داد تا عوامل این دو کانال شناسایی شوند و با آنها برخورد قاطع صورت بگیرد.
🔸 اما دو روز بعد، وزیر اطلاعات در یک سخنرانی، پاسخ تلویحی عجیبی به دستور معاون اول داد و گفت: وزارت اطلاعات ماموریت خود را در خفه کردن گلوله‌ها می داند نه قلم‌ها. اگر کانالی، سایتی یا رسانه‌ای به حق کسی تجاوز کند، حق الناس است. اما اگر در مسایل سیاسی نظری داد، امنیتی کردن فضای رسانه جز ضرر چیزی ندارد و از اساس لطمه می‌زند. باید از رسانه‌ها صیانت کنیم باید فضایی بیافرینیم که انسان‌ها خودشان خلاف نکنند.
🔸 در این بین، بازداشت چند مدیر کانال‌های تلگرامی اصلاح‌طلب در 25 اسفند و بسته شدن نصفه و نیمه این کانال‌ها هم جریان خبری جدی ایجاد کرد که البته برخی از این کانال‌ها چند روز بعد به فضای تلگرام بازگشتند.
🔹🔷🔹🔷🔹🔷
5️⃣ قسمت پنجم: صداوسیما vs. رسانه‌های اجتماعی!
⚪️ مواجهه سازمان صداوسیما با فضای مجازی در سال گذشته دستخوش تغییرات زیادی شد. با تغییر مدیریت رسانه ملی در اردیبهشت ماه، نگاه این رسانه نسبت به فضای مجازی هم تا حدودی تغییر کرد.
🔸 پیش از این در سال 94 محمد سرافراز تلاش کرده بود که کمی رسانه‌های اجتماعی را به رسمیت بشناسد، اما رئیس جدید این سازمان ظاهراً نسبت به این موضوع ملاحظات بیش‌تری دارد و به عنوان مثال ذکر نام شبکه #تلگرام در آنتن رسانه ملی ممنوعیت جدی و شدید دارد، گرچه این ممنوعیت درباره #اینستاگرام اجرایی نمی‌شود.
🔸 در حکم انتصاب عبدالعلی علی‌عسگری، رئیس جدید صداوسیما از سوی رهبر انقلاب که در 22 اردیبهشت ماه منتشر شد، آیت‌الله خامنه‌ای نسبت به حضور مؤثر رسانه ملی در فضای مجازی تأکید کردند.
🔸 هفدهم خرداد، هنگامی‌که میرحسینی، مدیر سابق شبکه سوم سیما از سمت خود برکنار شد، در نامه خداحافظی‌اش از مدیریت این شبکه، «حضور پرقدرت فضای مجازی به عنوان رسانه رقیب» را از مشکلات اصلی رسانه ملی عنوان کرد و به چالش بین رسانه‌های اجتماعی و رسانه ملی اعتراف کرد.
🔸 البته دوم مرداد بود که رییس رسانه ملی مهندس رضا قدیمی را به سمت معاون فضای مجازی سازمان صدا و سیما منصوب کرد. معاونتی که در زمان سرافراز دچار تغییراتی شده و مهدی اخوان بهابادی کلیددار آن بود.
🔸 اما رفتن صداوسیما به سمت فرهنگ‌سازی مؤثر در فضای مجازی با راه‌اندازی برنامه‌هایی چون «محله گل و بلبل»، توانست کمبود صداوسیما در حوزه فرهنگ‌سازی را تا حدودی جبران کند.
🔸 با این همه، 21 اسفند رئیس صداوسیما گفت که «برای حضور فعال و مؤثر رسانه ملی در فضای مجازی 15 سال تأخیر داریم و باید به سرعت این تأخیر را جبران کنیم.»
🔸 حال باید دید این سازمان فراگیر با تشکیل مجدد معاونت فضای مجازی، می‌تواند عقب‌ماندگی 15 ساله خود در فضای مجازی را جبران کند؟
🔹🔷🔹🔷🔹🔷
6️⃣ قسمت ششم: خزان رسانه‌های اجتماعی ایرانی
⚪️ رسانه‌های اجتماعی ایرانی در سال 95 روزهای خوبی را پشت سر نگذاشتند، چراکه یکه‌تازی تلگرام و اینستاگرام حتی اجازه نفس کشیدن به شبکه‌های جایگزین را نداد. وبلاگ‌ها هم که مدت‌هاست خاک گرفته شده‌اند و تنها در این میان می‌ماند آپارات که دارد نفس می‌کشد!
🔸 سوم مهر، سرویس اشتراک ویدیوی آپارات اعلام کرد که بازدیدهای روزانه موفق ویدیوهایش از مرز 7.5 میلیون نمایش عبور کرده است که این عدد معادل 45 میلیون دقیقه تماشای ویدیو است.
🔸 اما سه هفته از این خبر خوب نگذشته بود که 25 مهر ماه، سازمان صداوسیما از آپارات، آپاراتکودک و فیلیمو شکایت کرد. رسانه ملی، با استناد به ماده هفتم اساسنامه این سازمان (انحصار پخش صوت و تصویر در فضای مجازی)، علیه آپارات شکایت کرده بود. اتفاقی که برای نخستین بار نبود رخ می‌دهد.
🔸 در پی این شکایت، اپلیکیشن این شبکه اجتماعی ویدیویی از کافه بازار حذف شد.
🔸 مدیر آپارات علت این شکایت را همان مشکل قدیمی قانون انحصار پخش صوت و تصویر در فضای مجازی عنوان کرد و مدیرکل مالکیت فکری و حقوق بین الملل سازمان صداوسیما هم علت این شکایت را عدم داشتن مجوز آپارات و توجه نکردن به اخطارها عنوان کرد. گرچه مدیر آپارات بعد از این اظهارات، مدعی شد که همه مجوزهای لازم را اخذ کرده است.
🔸 در این بین محمود واعظی، وزیر ارتباطات قول داد که به نحوی مشکل آپارات و صداوسیما را رفع می‌کند که هفتم آذر، کافه‌بازار در حساب توییتر خود از رفع فیلتر اپلیکیشن آپارات در این نرم‌افزار خبر داد.
🔸 اما 24 مهر هم یک اتفاق برای بلاگفا رخ داد. علیرضا شیرازی، مدیر سرویس وبلاگ در صفحه توییترش هشدار داد: احتمالاً یک لیست یا بانک اطلاعات یک شبکه اجتماعی یا سرویس وبلاگ ایرانی لو رفته و فرد یا افرادی آن‌را روی دیگر سایت‌ها چک می‌کنند. فقط این چند روز صدها هزار بار نام کاربری یا ایمیل با پسوردهای مشخص در بلاگفا تست شده که البته هیچ‌کدام موفق نبوده و آی.پی‌ها بلاک شدند.
🔸 امیدواریم 96 سال پررونقی برای رسانه‌های اجتماعی ایرانی باشد. رسانه‌هایی که به همت بخش خصوصی راه‌اندازی شوند و بتوانند پیشرفت کنند و زندگی مردم را پیش ببرند.
🔹🔷🔹🔷🔹🔷
